Như tiếng nhạc khuya trong gió nhẹ

Đàn ai bi oán vẳng khe rèm

Vang vang dư hưởng như dòng lệ

Đang chảy âm thầm bên má em.

HNL

LNV – Có lần người viết (NV) tản bộ trong bãi đậu xe của một
trung tâm thương mại vùng Hoa Thạnh Đốn - thấy một thanh niên da đen vác
“cần xé” quần áo đang băng qua trước mặt. Ngay lúc đó, một bộ đồ trong
cần xé rơi xuống mà anh ta không hay biết, vẫn rảo bước băng qua lối
dành cho người đi bộ!

NV vội lượm bộ đồ lên và lớn tiếng kêu anh tạ Cũng may con đường
thẳng góc với hướng đi không rộng lắm, nên thanh niên quay lạị NV giơ
bộ đồ lên, anh ta trở lại nhận, nói lời cảm ơn rồi quay đị VN tự hỏi, sự
việc nhỏ mọn vừa xảy ra, phải chăng có bàn tay xếp đặt của Đấng Tối Caỏ
Nếu trước đó, NV không quên mang theo chìa khóa P.Ọ Box của một Post
Office gần nhà mà phải trở lại nhà để lấy, ắt đã đến Bưu Điện trước khi
chàng thanh niên làm rớt bộ quần áọ Sự việc NV có mặt ngay lúc bộ đồ rớt
để lượm lên, gọi trả, tuy là một sự việc hầu như không đáng kể, nhưng
nó là cả một quá trình (processus) dài dặc. Trước đó, người viết đã trải
qua không biết bao nhiêu “công phu” di chuyển, để có thể đến từ nước
Việt Nam xa xôi, qua bao tiểu bang, bao thủ tục để được cư trú ngay địa
phương nàỵ Rồi ngày hôm đó, vào giờ đó, đã qua bao nhiêu “nhân duyên”
mới có dịp gặp chàng thanh niên.... Đây phải chăng là cái “duyên” trong
vòng tao ngộ?

Nếu vậy, cái chết oan khiên của một ca nữ trong Phường Hát Đông
Đô thành Thăng Long xưa, theo câu chuyện mà người viết từng được nghe kể
và ghi lại sau đây, phải chăng cũng do những mối duyên chồng chất tự
ngàn xưa góp lạỉ

Dù phải hay không, dù câu chuyện “mua vui” này chẳng có chút nào
được xác tín – chuyện kể mà -, người viết cũng xin ghi lại hầu bạn đọc.
HNL.

Hôm ấy, Sinh đeo tráp đứng chờ đò ngang ven tả ngạn sông Hồng để
qua Khu Văn Miếu gặp cụ Tú Cự Vượng, như Cụ đã căn dặn chàng sau lần
gặp trước.

- Thầy Khóa!

Mũi đò vừa lao tới, giọng nói khá quen thuộc của cô lái khiến
Sinh hơi lúng túng. Lần nào qua đò, Sinh cũng được cô lái vồn vã chào
hỏị Nhưng không phải là những câu chào hỏi xã giao thông thường. Sinh
cảm nhận trong lời cô nói với mình, có ẩn ý riêng tư, tuy không có gì rõ
rệt.

- Sao chưa có lần nào Cô Khóa đi theo Thầy Khoá?

Vừa ngồi vào mạn đò đã nghe cô lái hỏi, nhưng Sinh không trả lờị
Chàng biết là cô lái này chanh chua lắm, thường chòng ghẹo mình, tuy
chưa bao giờ thốt lời thiếu lễ độ. Vậy cứ im lặng là... vàng, đâu cần
tranh hơn thua với cô. Bà con đi đò hầu như tán thành thái độ của Sinh.
Ai nấy đều như lơ đãng không để vào tai những lời cô lái nói với Sinh.

- À! Em biết rồi, hay là thầy Khóa chưa có.. cô Khóa!

Thấy Sinh vẫn im lặng, cô tiếp:

- Thì ra Thầy Khóa đang ngấp nghé ái nữ của Cụ Tú Cự Vượng!




- o O o -

Đò cập bến, sau khi cột giây vào chiếc cọc đóng sẵn, cô lái nhìn Sinh rảo bước lên đê, nói với theo:

- Nhớ cho em gửi lời thăm Lương tiểu thư nhé, Thầy Khóa!

Lương tiểu thư mà cô lái đò vừa nói đây là con gái duy nhất của
cụ Tú Cự Vượng. Cô lái đò ranh mãnh này không hiểu sao cũng biết là cụ
Tú có ái nữ. Nhưng cô nói Sinh đang ngấp nghe Lương tiểu thư là không
đúng. Sinh tuyệt nhiên không có ý nàỵ Sinh chỉ thoáng thấy tiểu thư vài
lần trong suốt mấy năm đến hầu thăm cụ Tú. Do vậy mà Sinh mong được gặp
cô một lần, nhưng dịp may chưa đến.

Một hôm, sau mấy tiếng đồng hồ đàm đạo, hai thầy trò mải mê câu
chuyện, ngay trong bữa cơm thanh đạm, nên quên là đã quá canh Haị Cụ Tú
giữ Sinh ở lại qua đêm, vì giờ đó đâu còn đò ngang qua bên kia sông Hồng
nũạ

Sáng hôm sau, trước khi lạy biệt cụ để ra về, Sinh được cụ tặng bức tranh Tố Nữ nàỵ

Nguyên là trong lễ Thượng Nguyên tại Đền Ngọc Sơn, Sinh được gặp
lại Cụ Tú sau mấy năm cụ về Thái Bình dạy học. Cụ Tú coi Sinh như con,
vì Sinh là thứ nam Cụ Tú Hà Đông, bạn đồng khoa của cụ.

Hai bác cháu cùng đọc câu đối trong đền Ngọc Sơn:

- Lâm thủy, đăng sơn, nhất lộ tiệm nhập giai cảnh;

- Tầm nguyên, phỏng cổ, thử trung vô hạn phong quang.(Xuống nước, lên non, một lối vào dần cảnh đẹp,

Tìm nguồn, hỏi cũ, trong đây lắm vẻ phong quang)

Cụ bảo Sinh:

- Thử trung mà đối với nhất lộ, có hơi ép, nhưng ý thì thật haỵ

Đến câu:

- Đạo hữu chủ trương, Đẩu Bắc văn minh chi tượng;

- Nhân đồng chiêm ngưỡng, Giao Nam lễ nhạc chi đô.

(Đạo có chủ trương, nền móng văn minh Đẩu Bắc;

Người đều chiêm ngưỡng, kinh đô lễ nhạc Giao Nam).

Cụ bảo Sinh:

- Lễ nhạc! Tự ngàn xưa, Cha Ông ta từng nói, đại ý: danh không
chánh thì ngôn không thuận; ngôn không thuận thì Lễ Nhạc phế bỏ; Lễ Nhạc
phế bỏ thì người dân không còn chỗ nương nhờ. Từ khi người Pháp đặt nền
bảo hộ trên xứ này, tuy Văn Miều còn, nhưng Lễ Nhạc đâu được như xưa
nữa...

rồi cụ tiếp:

- Bữa nay có món ăn thanh đạm của miền quê mới đem ra, cháu ghé
bác ăn cơm chiều, luôn tiện bác cho cháu xem bức tranh TỐ NỮ mà Làng
Tranh Kinh Bắc mới tặng bác.

Đêm đó, trong lúc trà dư, tửu hậu, hai bác cháu ngồi trên tràng kỷ, Cụ chỉ tay vào bức tranh treo trên tường, bảo Sinh:

- Vốn là 4 bức, nhưng sau lần bị cơn hỏa hoạn, người quen của
Bác chỉ còn lại bức này: thiếu nữ đang gảy đàn. Bác cho rằng đây cũng là
một loại tranh Lễ Nhạc. Ta cứ mường tượng đang được nghe tiếng đàn réo
rắt, véo von, cũng thấy trong lòng thanh thản.

Sáng mai, bác tặng cháu bức tranh nàỵ Khung cảnh của cháu phù
hợp với tranh hơn là bên nàỵ Vì nhà cháu gần ven sông, vào những đêm Thu
trăng sáng, gió lộng từ mặt sông thổi vào, cháu ngắm tranh với cõi lòng
thanh khiết, nếu có duyên, cháu có thể nghe được tiếng vô thanh trong
không giới!..

- o O o -

Qủa nhiên, Sinh nghe tiếng đàn từ khe rèm vẳng lạị Đưa mắt nhìn
qua bức bình phong, Sinh chợt nhận ra, tiếng đàn không phải từ phía
ngoài vang lại, mà hình như ở đâu đây, ngay trong căn phòng nàỵ Thốt
nhiên Sinh nhìn lên bức tranh Tố Nữ treo trên tường, lung linh dưới ánh
đèn dầụ. Lắng tai nghe, Sinh cảm nhận được tiếng đàn quả được phát ra từ
bức tranh này... Sinh định thần lại, cho rằng mình đang trong tình
trạng giữa thực và mê!…

Sinh ngồi dậy, đăm đăm nhìn bức tranh chuyển động. Rõ ràng thiếu nữ cầm đàn bằng tay trái, nhẹ bước ra khỏi khung tranh

- Tiện thiếp kính chào tiên sinh!

Sinh đứng lên, nghiêng mình đáp lại lời chào của người đẹp:

- Không dám, xin chào cô nương!

Sinh chỉ tay vào chiếc đôn đối diện bên án thư:

- Xin mời cô nương an toạ.

Thiếu nữ không nề hà, kéo vạt áo ngồi xuống.

Sinh tiếp lời:

- Tiểu sinh được cô nương giáng lâm, không biết có điều chi chỉ giáỏ

Cô gái nhỏ nhẹ:

- Chỉ giáo thì không dám, tiện thiếp ra đây để cáo biệt tiên sinh!

Sinh ngạc mhiêm:

- Cáo biệt? Ở đây có điều gì khiến cô nương không được hài lòng?

- Thưa tiên sinh, thiếp đã mãn nhiệm tại địa phương này...

Thấy Sinh như ngơ ngẩn tiếc nuối, thiếu nữ lại lên tiếng:

- Nếu có duyên, tiện thiếp sẽ được cùng tiên sinh tái kiến.

Sinh chợt nhớ ra điều gì:

- Cô nương vừa nói là mãn nhiệm tại địa phương này, có thể cho tiểu sinh biết là nhiệm vụ gì không?

- Câu chuyện này có liên quan đến tiên sinh...

- Tiểu sinh chưa hiểu ý cô nương. Chẳng hay chuyện liên quan dế tiểu sinh này, là họa hay phúc đâỷ

Người đẹp thẳng thắn:

- Nếu là phúc thì không phải họạ Nếu là họa thì khó tránh. Phúc
hay họa còn tùy vào số mạng của tiên sinh. Điều chắc chắn là nếu tiên
sinh muốn vì tha nhân, thì đây là cơ hội tốt.

- Xin cô nương chỉ giáo, tiểu sinh cần phải làm gì?

- o O o -

Nguyên là Lương tiểu thư đang bị một oan hồn đòi trả món nợ...
tình. Dù cho tiểu thư không phải người cố ý gây ra món nợ nàỵ Hồn oan là
ca nữ của một phường hát dạọ

Trong một buổi hát chầu vào dịp lễ Đức Hưng Đạo Đại Vương,
Phường Hát Đông Đô có một ca nữ dùng thuốc độc tự tử ngay sau đêm hát.
Thiên hạ đồn rằng cô gái bị thất tình, mà tình địch của cô lại chính là
Lương tiểu thư, ái nữ của cụ Tú Cự Vượng! Thực ra, Lương tiểu thư không
hề hay biết chàng trai đang theo đuổi mình lại là người yêu của cô gái
vô danh trong Phường Hát Đông Đô. Dù cho có nhiều mai mối tới lui nhà cụ
Tú, nhưng cụ Tú chưa có quyết định về hôn nhân của ái nữ. Về phần Lương
tiểu thư thì nhất định là phải vâng lời cha mẹ “đặt đâu con ngồi đấy”,
còn trong chỗ riêng tư, nàng chưa hề có tình ý gì với chàng trai, mà
cũng chưa hề gặp mặt chàng lần nàọ

Rất đáng tiếc, ca nữ dại dột sớm tuyệt vọng nên đã tìm cái chết
cho thoát nợ đời vì cho rằng mình không xứng đáng bằng Lương tiểu thư!
Cô ta trước khi chết vẫn còn oán hận Lương tiểu thư và nguyện kiếp sau
sẽ đòi món nợ tình này! Mộ của cô nằm trong nghĩa trang làng Nhì, có sáu
chữ Hán ghi trên tấm bia: Thứ Nữ Đoàn Thị Chi Mộ.

Khoảng một năm, sau khi cô gái bất hạnh nằm xuống, có những đêm
Lương tiểu thư nằm mơ thấy lãng đãng một bóng hình thiếu nữ mặc toàn đồ
trắng lướt đến bên giường và lên tiếng đòi mạng! Cụ Tú Cự Vượng tuy
không tin câu chuyện kể, nhưng thấy con gái ngày càng xanh xao, vàng
vọt, đành buộc lòng phải để Cụ Bà lên Đền Ngọc Sơn xin cúng Sao, giải
hạn. Cụ Bà còn được đem con gái xuôi vùng đồng bằng để dâng cho Bà Chúa
Liễu, trong một đại lễ ở miền giáp ranh hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hoá.


Bữa kia, có người học trò cũ đem bức tranh Tố Nữ (trong bộ tứ
bình đã bị cháy ba bức) đến biếu, cụ đem treo ngoài phòng khách là nơi
trưng bày nhiều tranh Dân Gian xưa, nay do các nghệ nhân Việt vẽ và in
mộc bản.

Rồi tự nhiên Lương tiểu thư bớt dần mộng mị. Người nhà Cụ Tú, có
kẻ bàn tán cho là sở dĩ tiểu thư giảm bệnh là do kết quả việc cúng Sao
giải hạn; người thì cho là do kết của của việc dâng Cô cho Ba Chúa Liễụ

Chỉ có Lương tiểu thư là cảm nhận được sự phù hộ thiếu nữ trong bức tranh treo trên tường.

Bởi vì sau khi tranh được đem đi, những cơn ác mộng lại hành hạ
Lương tiểu thư, khiến gia nhân trong gia đình cụ Tú xôn xaọ Lời bàn tán
đến tai Sinh, nên chàng dự định là sẽ xin hầu chuyện cụ Tú để trình bày ý
nguyện. xin trả lại bức tranh để Lương tiểu thư được giảm bệnh.

- o O o -

Và bây giờ, người trong tranh vừa ngỏ ý từ biệt Sinh.

- Thì ra cô nương đã biết là sáng mai tiểu sinh sẽ đem bức tranh
qua bên cụ Tú Cự Vượng. Tiểu sinh làm như vậy chính là phù hợp với tâm ý
của cô nương muốn cho tiểu sinh vì Lương tiểu thư mà...

Thiếu nữ thở dài:

- Cảm ơn tiên sinh có hảo ý. Nhưng tiện thiếp đã nói rằng hết
nhiệm vụ ở địa phương này, bao gồm cả khu vực tả và hữu ngạn sông Hồng.
Đến giữa giờ Tý, bức tranh sẽ không còn là nơi mà tiện thiếp nương thân
nữạ Vì thế, tiên sinh có đem tranh trả lại cụ Tú hay không, cũng không
còn tác dụng nào nữạ Hẳn tiên sinh đã hiểu ý tiện thiếp. Do vậy mà chính
tiên sinh mới là người “giải oan” cho Lương tiểu thư, chớ không phải
tiện thiếp nữa!

Thấy Sinh vẫn còn chưa minh bạch, cô gái chậm rãi:

- Cõi Trên có cơ huyền diệu, tiện thiếp không thể tiết lộ. Chỉ
xin khuyên tiên sinh là, nếu cụ Tú có yêu cầu tiên sinh làm điều gì vì
ái nữ của cụ, mong tiên sinh sẽ không nề hà.

- Tiểu sinh có liên quan gì đến chuyện riêng tư của Lương tiểu thư, thưa cô nương?

- Có mối giây ràng buộc vô hình. Nói cách khác, tiên sinh từng
có món nợ phải trả cho cô gái bất hạnh của Phường Hát Đông Đô. Cô ấy cứ
nhè Lương tiểu thư là người không vay để đòi trả. Tiên sinh làm điều gì
cho Lương tiểu thư, cũng tức là trả nợ xưa cho ca nữ vậy...

Nói xong, thiếu nữ nghiêng mình cúi đầu chào Sinh. Trái với ý
nghĩ của sinh là cô sẽ bước vào bức tranh, thiếu nữ lại bay lướt ra phía
ngoàị Từ đó, không bao giờ Sinh còn nghe tiếng đàn phát ra từ bức tranh
Tố Nữ nữa!

*

Sau lần Sinh hầu chuyện cụ Tú Cự Vượng, không ai còn thấy Sinh xuất hiện hai bên tả và hữu ngạn sông Hồng!

Một môn sinh của cụ Tú, trong dịp đến thỉnh an , đã trình với
cụ, rằng vào buổi Lễ tại đền Kiếp Bạc mới đây, ông ta đã trông thấy một
nhà sư có khuôn mặt và dáng dấp giống hệt Sinh, đứng trên Trai Đàn.

Cụ Tú chỉ mỉm cười


Kết Thúc (END)



Tác Giả: Hoàng Ngọc Liên