Cặp đôi Minh Quang và Thùy Linh trong ngày cưới, tổ chức tại Hà Nội tháng 12/2010


Tình yêu đồng giới được nhắc đến nhiều tại Việt Nam khoảng một thập kỷ
nay. Dù không được chính thức công nhận, nhưng khái niệm ‘giới tính thứ
ba’ đã trở thành một bộ phận nhỏ trong xã hội. Nhưng để tiến đến việc
hợp thức hóa mối quan hệ, được pháp luật bảo hộ lại là một bước tiến
mới, đang gây ra nhiều hướng dư luận trái chiều.

Cần nhận thức đúng đắn về vấn đề đồng tính

Hai đám cưới đồng tính gần đây được dư luận đặc biệt chú ý. Có người
cho rằng đó là dấu hiệu tốt để xã hội cởi mở hơn, có người cho rằng đó
là sự bồng bột ‘a dua’ của một vài bạn trẻ. Từ góc độ nhà khoa học,
ông/bà có ý kiến gì về việc này?

Thạc sĩ Lê Quang Bình, Viện trưởng Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE):
Từ trước đến nay vấn đề tình yêu và hôn nhân đồng tính vẫn được coi là
đề tài ‘nhạy cảm’, có rất nhiều hướng dư luận về vấn đề này. Đặc biệt
sau sự kiện hai đám cưới đồng tính công khai.

Có hai quan điểm rất đáng chú ý: một là của GS, ĐBQH Nguyễn Minh Thuyết
cho rằng nên sớm có Luật hôn nhân cho người đồng tính; ngược lại PGS,
Tiến sĩ Xã hội học Trịnh Hòa Bình lại cho rằng người đồng tính chưa
được thừa nhận ở VN và “phải phân tích cho họ thấy họ đã ngộ nhận, đã
đua đòi... rồi từ đó, dần dần kéo họ quay về".

Hai quan điểm trên đều được phát ngôn bởi hai người có uy tín
trong xã hội, đăng tải trên phương tiện thông tin đại chúng, đương
nhiên có những ảnh hưởng lớn đến xã hội. Chúng tôi nghĩ rằng cần phải
có những phân tích rõ ràng về vấn đề này.




Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Đồng Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển xã hội (ISDC):
Là một người đồng tính ở Việt Nam phải trả giá rất nhiều. Tại sao phải
khoác vào người sự kỳ thị của xã hội, cha mẹ buồn phiền từ bỏ. Tại sao
họ phải làm tất cả những việc đó nếu họ không thật sự muốn như vậy.
Thực tế đã có những người đồng tính khi bị cha mẹ phát hiện đã bị nhốt,
bị cách ly; thậm chí bị đánh đập khiến họ bị trầm cảm hay tự tử.

Tiến sĩ Lê Bạch Dương, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển xã hội (ISDC):
Ở Việt Nam, thông tin trên báo chí là chính thống, có sức lan tỏa rất
lớn trong xã hội. Nếu không thận trọng trong việc đưa thông tin, sẽ dẫn
đến những lầm lẫn nghiêm trọng. Với định kiến của người đưa thông tin,
dẫn đến việc dán nhãn, quy kết những người đồng tính là công dân hạng
hai, những người có vấn đề về đạo đức, gây nguy hiểm cho xã hội.

Từ chuyện hai đôi đồng tính kết hôn, mới nảy ra chuyện tranh cãi,
liệu xã hội có chấp nhận chuyện này hay không, và nếu chấp nhận thì có
khung pháp luật nào chấp nhận chuyện đó hay chưa.

Trong hai quan điểm trên, đều cần phải phân tích kỹ về mặt khoa
học. Riêng tôi cho rằng, phát ngôn của anh Trịnh Hòa Bình là thiếu căn
cứ, cực kỳ phản khoa học khi cho rằng “phải phân tích cho họ thấy họ đã ngộ nhận, đã đua đòi... rồi từ đó, dần dần kéo họ quay về".
Đấy là điều nguy hiểm nhất, dễ dẫn đến sự can thiệp từ phía nhà nước,
xã hội và gia đình; gây cho người đồng tính những tổn thương.

Ý kiến của GS Nguyễn Minh Thuyết rất đáng thảo luận, nó là nhu cầu từ thực tế xã hội hiện nay.

Mỹ là nước có quan điểm cởi mở. Vấn đề đồng tính cũng được
đề cập ở quốc gia này từ lâu. Nhưng đến ngày 24/6/2011 vừa qua hôn nhân
đồng giới mới chính thức được bang New York thông qua. Đặt vấn đề này
ra ở Việt Nam có quá sớm?

TS Khuất Thu Hồng: Thể chế xã hội và văn hóa giữa
Việt Nam và Mỹ có nhiều điểm khác biệt. Ở Việt Nam, hiểu biết về tình
dục nói chung và đồng tính còn hạn chế.

Sự thiếu hiểu biết đóng vai trò chính. Trong khi ở Mỹ vai trò
chính nằm ở tôn giáo. Nhiều bang ở Mỹ có quan điểm tôn giáo về tình dục
rất khắt khe. Chẳng hạn Thiên Chúa giáo rất phản đối hôn nhân đồng
giới. Việc ở bang này hay bang khác thừa nhận hay chưa thừa nhận hôn
nhân đồng tính phụ thuộc vào mong muốn của cử tri lên nghị sĩ của bang
đó. Câu chuyện của Mỹ không chỉ dừng lại ở khoa học và xã hội mà mang
màu sắc chính trị nhiều hơn.

TS Lê Bạch Dương: Việt Nam không bị ảnh hưởng
quá nhiều bởi tôn giáo như Mỹ. Người Việt chủ yếu theo đạo Phật. Tôi
thấy quan điểm của Phật Giáo rất uyển chuyển, không nhất thiết phải
phân định phải trái, trắng đen. “Trong trắng có đen, trong đen có
trắng”. Tôi tin chuyện chấp nhận một quan niệm mới sẽ không vấp phải
những lực cản quá lớn.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Nam, Viện chiến lược và chính sách y tế, Bộ Y tế:
Thực ra ngay trong những ngày này ở những quốc gia như Mỹ và Canada vẫn
có những tổ chức phản đối hôn nhân và tình dục đồng giới. Ở những nước
này những xung đột về niềm tin, về tôn giáo, về giá trị con người còn
mạnh mẽ hơn ở Việt Nam.

Ở Việt Nam, nhiều người vẫn đặt ra câu hỏi liệu tình dục đồng tính
có phải là bệnh hay không, có thể lây lan trong xã hội hay không. Tuy
hôn nhân đồng tính vừa mới được bang New York thông qua, nhưng từ năm
1973, Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ đã loại bỏ đồng tính ra khỏi danh sách
những bệnh liên quan đến tâm thần. Mỹ là quốc gia đi đầu rất sớm, sau
đó là Tổ chức Y tế thế giới cũng loại bỏ đồng tính ra khỏi danh sách
bệnh từ năm 1980.

Quan điểm bệnh tật hay ‘a dua’ cần phải bị loại bỏ.